Dân tộc Raglai thuộc hệ ngôn ngữ Mã Lai- Đa Đảo hay Malay – Polynesia, một phân nhóm của ngữ hệ Nam Đảo, cư trú chủ yếu ở tỉnh Ninh Thuận và một số ở huyện Khánh Sơn, phía Nam tỉnh Khánh Hòa và một số cư trú ở tỉnh Bình Thuận.
Về Chế độ mẫu hệ: Trong xã hội Raglai còn tồn tại chế độ mẫu hệ, với những đặc trưng chính như: Đàn ông sống trọn đời ở nhà vợ, con cái đều lấy họ mẹ. Người phụ nữ lớn tuổi nhất trong gia đình được thừa hưởng tài sản. Mẹ hay vợ là chủ nhà có quyền quyết định trong gia đình. Cô gái nếu ưng thuận chàng trai nào thì nói với bố mẹ lo lễ cưới chồng. Trong hôn nhân ngoài quyền của người mẹ, tiếng nói của ông cậu cũng khá quan trọng.
Về Dòng họ: Người Raglai có nhiều dòng họ như: Chamaléa, Pinăng, Katơr, Bo Bo, Patâu Asah, Jack, Taing,… trong đó họ Chamaléa và Pinăng chiếm số đông. Mỗi họ đều có một sự tích, truyền thuyết kể về nguồn gốc của họ mình.
Tín ngưỡng: Về mặt tín ngưỡng, chủ làng là người có quyền duy nhất trong các cộng đồng người Raglai. Đó là người có quyền đại diện cho cộng đồng làng để tổ chức lễ cúng các thần linh, trời đất, khi bị hạn hán, mất mùa hoặc khi dân làng bị dịch, bệnh.
Về Văn học dân gian: Dân tộc Raglai có những trường ca, truyện thần thoại, truyện cổ tích mang giá trị lịch sử, nghệ thuật và có tính giáo dục sâu sắc. Văn học dân gian gồm có truyện kể, hát đối đáp nam nữ, tục ngữ, ca dao… thể hiện tâm tư, tình cảm của cả cộng đồng. Nhất là các truyện sử thi cổ độc đáo như:
Udai – Ujàc
Amã ChiSa
Amã Cuvau Vong Cơi
Về âm nhạc: Nhạc cụ người Raglai có bộ mả la được sử dụng theo từng nhóm 4, 6, 7 hay 9 cùng với chiếc trống da nai. Trong đám tang có tiết mục múa tiễn đưa người quá cố với bộ chiêng 7 chiếc. Ngoài ra còn có các nhạc cụ khác như: khèn bầu (sara ken), khèn môi có 2 loại radih a hoát… nhưng độc đáo hơn cả là đàn ống tre Chapi, một loại nhạc cụ bằng ống bương (tre) được các nghệ nhân người Raglai chế tác và chơi trong các lễ hội dân gian, nhất là trong các ngày lễ tết.
Hệ thống nghi lễ: Lễ Ăn đầu lúa của người Raglai; Lễ bỏ mả (nghi lễ tâm linh);
Ngoài ra, người Raglai còn có mối quan hệ thân thiết với người Chăm và một số tục khác như Tục ngủ thảo ….
Tác giả: Hải Thành
